در حالی كه فیمت نفت طی یك هفته اخیر به 125 دلا در هر بشكه رسید و حتی آزادسازی ذخایر استراتژیك آمریكا و انگلستان نیز نتوانست قیمت جهانی نفت را كاهش دهد، 'هیلاری كلینتون' وزیر امور خارجه آمریكا روز چهارشنبه دوم فروردین در اظهاراتی كه نشان دهنده شكست تلاش های ضد ایرانی واشنگتن است، اعلام كرد كه كشورش یازده كشور را از اعمال تحریم ها علیه ایران مستثنی كرده است.

وی در گفت و گو با خبرگزاری فرانسه اظهار داشت: چون كشورها هم اكنون واردات نفت خود از ایران را كاهش داده اند، 10 كشور اتحادیه اروپا یعنی بلژیك، انگلیس، جمهوری چك، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان و اسپانیا به علاوه ژاپن از اعمال تحریم های سخت جدید علیه ایران مستثنی شده اند. اقداماتی كه از سوی این كشورها اتخاذ شده، ساده نبود و آنها باید نیازهای خود به انرژی را در یك برهه زمانی حساس برای اقتصاد جهانی مورد بررسی مجدد قرار داده و شروع به یافتن جایگزین هایی برای نفت ایران می كردند.

این ژست سیاسی در حالی است كه دور جدیدی از تحریمهایی آمریكایی علیه جمهوری اسلامی ایران كه بر حوزه انرژی متمركز بود در آبان ماه 1390 اعمال شد و به نظر می رسد كه موضع اخیر نه ناشی از خیرخواهی آمریكا برای متحدان خود بلكه ناشی از مواجه این كشورها با فشار فزاینده ای اقتصادی بوده است.

تحلیلگران بر این عقیده اند كه تحریمهای یكجانبه آمریكا علیه صنعت نفت ایران برخلاف آنچه كه تصور می شد، تنها به واردكنندگان آن و از جمله كشورهای اروپایی ضربه زده است.

در همین زمینه 'كریستین لاگارد' رییس صندوق بین المللی پول روز چهارشنبه دوم فروردین در جریان سفر دو روزه خود به دهلی، تصریح كرد كه چنانچه خللی در صادرات نفت ایران حاصل شود، قیمت جهانی نفت كه در حال حاضر در مرز 125 دلار قرار دارد تا 30 درصد افزایش خواهد یافت.

وی افزود: همانگونه كه قبلا هم اشاره كرده‌ام، افزایش ناگهانی قیمت نفت تأثیرهای منفی جدی بر اقتصاد جهانی در مقیاس گسترده بر جای خواهد گذاشت و اقتصاد كشورهای واردكننده نفت، به‌ویژه كشورهای فقیرتر را با چالش مواجه خواهد كرد.

گرچه قیمت نفت در مقطع فعلی هنوز به زمان اوج خود در سال 2008 یعنی 147 دلار نرسیده اما قیمت نفت در سال 2012 و به ویژه پس از اعمال تحریمهای جدید علیه ایران، افزایش پانزده درصدی داشته است و این میزان افزایش به اندازه ای بوده است كه بتواند زمینه های نگرانی تحلیل گران و سیاستگذاران را فراهم كرده است.

آمریكا طی ماههای گذشته تلاش گسترده ای برای تحریم نفتی علیه ایران انجام داد اما این تلاش ها به دلیل وزن بالای ایران در تامین منابع انرژی مناطق مختلف جهان و به ویژه حوزه اروپا هنوز نتوانسته است موفق باشد.

تنها 18 درصد از نفت ایران به اروپا صادر می شود اما به دلیل وابستگی شدید این كشورها به نفت ایران و مشكلات اقتصادی گسترده ای كه با آن دست به گریبان هستند قادر به جایگزینی آن نبوده اند.

یونان، ایتالیا و اسپانیا كه مشكلات اقتصادی در هر سه كشور به‌طور جدی دولت‌ها را درگیر كرده است،‌ به ترتیب با واردات روزانه 111 هزار بشكه (22.6 درصد از واردات نفتی)، 249 هزار بشكه (13.3 درصد از واردات نفتی) و 149 هزار بشكه (9.6 درصد از واردات نفتی) عمده‌ترین وارد كنندگان و مشتریان نفت ایران در اروپا هستند و فرصت شش ماهه اتحادیه اروپا كه در بهمن ماه اعمال تحریم های بیشتر علیه جمهوری اسلامی ایران را تصویب كرده بود نیز

نتوانست مشكلات این كشورها را حل كند.

در این چهارچوب به نظر می رسد كه تاكید بر مستثنی شدن 11 كشور از تحریم های ایران از سوی آمریكا به نوعی اعلام رسمی شكست و عقب نشینی این كشور از رویكردهای گذشته باشد.

عقب نشینی و شكست آمریكا را شاید بتوان نوعی غلبه رویكردهای اقتصادی بر رویكردهای سیاسی نیز تفسیر كرد چراكه در سال های اخیر آمریكا تلاش داشته است تا با استفاده از ابزار تحریم، فضای بین المللی را به سمت سو استفاده از ابزارهای اقتصادی برای نیل به اهداف سیاست خارجی خود پیش ببرد اما با عقب نشینی اخیر در رویكردهای خود، نشان داد كه حوزه اقتصادی به دلیل ماهیت وابستگی متقابل كشورها فرای رویكردهای سیاسی عمل كرده و روندها و مكانیزم های اقتصادی تنها در بستر اقتصادی جریان دارند.

تحقیق**2040**1567